Lezing: Kinderdiagnose

Spreker: Vreer Verkerke
Bekijk de video

Inleiding

Deze button slaat op nu: “I'm against GIC, ask me why”. Ik ben tegen de kinderdiagnose, vraag me waarom. Je hoeft het niet te vragen, want ik ga het je vertellen, dus ik ben je lekker voor.

Nageslacht

[Microfoon wordt verplaatst.] Ik loop wel regelmatig heen en weer. Ik hoop dat dat niet erg is voor de microfoon. Voor het nageslacht moet het natuurlijk wel helder blijven. En tegenwoordig kunnen we nageslacht hebben, terwijl we toch van gender veranderen. Vroeger kon die combinatie niet.

Gender Incongruence in Childhood

GIC, oftewel Gender Incongruence of/in Childhood. Oftewel, Gender Incongruentie tijdens de kindertijd. Jeugd-/kindertijd. Dat is de nieuwe term voor wat in het Nederlands nog steeds heet “genderidentiteitsstoornis”, of zelfs “geslachtsidentiteitsstoornis”. In het Engels is dat dan de GID, met de D van Disorder. En dan heb je natuurlijk wel een idee waarom ik er een probleem mee heb.

Incongruentie

“Incongruentie” is ook geen fijn woord. Véél beter woord, overigens ook. Soms beter dan “dysforie”, want dat is de andere term die veel gebruikt wordt: genderdysforie. Iedereen die in Nederland bij een genderteam loopt of onder behandeling is van een psych of iets dergelijks, die enige kennis van de officiele stand van zaken heeft, die hoort -anders ook wel in de pers overigens-: "Je hebt genderdysforie!" Kind, wat blij.

Genderdysforie

“Genderdysforie” is al een fijnere term dan “genderidentiteitsstoornis”, want het gaat om: jíj bent niet meer gestoord, je hébt hooguit een stoornis, maar je bent niet gestoord, je identiteit is niet meer gestoord. Dus het is al een stapje vooruit.

Tegelijk is het een stap terug. Want in het verleden, een paar versies van classificaties terug, hadden ze het ook over “incongruentie”, hebben ze het ook gehad over “dysforie”. Ze wisselen zo elke 10, 20 jaar van woorden, omdat ze dan denken “die oude term was beter”.

ICD

Deze termen komen voor in de ICD, de International Classification of Diseases, de Internationale Ziektenclassificatie van de Wereldgezondheidsorganisatie. En dat is een mensenrechtenorganisatie, dat is wel belangrijk om te blijven onthouden. Overal waar je “Wereldgezondheidsorganisatie” leest, bedenk: “Dat is een mensenrechtenorganisatie, die zich met geneeskundige zaken en gezondheid bezighoudt.”

DSM

We hebben ook, en die term die zal een aantal mensen ook wel bekend zijn, de DSM. Die staat niet voor “Dat Soort Mensen” en staat in dit geval ook niet voor “De Sigmund Methode”, hoewel je dat soms misschien wel zou denken. Het staat in dit geval voor Diagnostic Statistical Manual of Mental Health Disorders. En deze is van de APA, de American Psychiatric Association. Belangrijk, die eerste “A”, want het zijn Amerikanen, Yanken, uit de VS en hun culturele invloed is erg groot. Ook in de medische wereld. Het is een heel erg rijk land, ongeveer het rijkste land ter wereld. Een beetje ongelijk verdeeld, maar niettemin, ze hebben heel erg veel rijkdom daar. De psychiatrische associatie daar, de psychiatrische vereniging, heeft al sinds de jaren 50 ofzo, deze DSM, de Diagnostic Statistical Manual of Diseases, Mental Health Diseases. We zijn nu toe aan versie 5, die is sinds 2011, 2012 of zo daar. Of misschien wel 2013, nou ja, recent.

Globaal

Ik ben soms een beetje slordig met precieze jaartallen en dat soort dingen, maar het gaat om een indicatie of dingen recent zijn en hoe belangrijk dingen zijn. De rest kun je namelijk wel nalezen als je googlet. Ik ben ook een beetje lui geworden wat dat betreft.

ICD 10

De ICD staat nu op versie nummer 10. We zijn bezig met gaan naar versie 11. Maar we zitten nog maar in de beta-versie op dit ogenblik, dus een voorlopige versie. Over een klein jaar dan is het proces van de beta-versie afgesloten, als alles goed gaat. (Het is al een keer of wat uitgesteld.) Dus we krijgen in 2018 de echte, officiële, koninklijk, wereldlijk goedgekeurde ICD nummer 11.

ICD: alle ziektes

Belangrijk, want de ICD gaat dus over lichamelijke toestanden, lichamelijke ziektes, zoals een gebroken poot of griep en dat soort dingen. En een te hoog cholesterol. En het gaat ook over mentale problemen, dus depressie, angststoornissen, suïcidaliteit, -wat hebben we verder nog?- schizofrenie en psychose, dat soort dingen. Dat staat er ook in.

DSM: alleen psychisch

Maar de DSM gaat alleen maar over de psychische dingen. En daar moeten we uit. Dat zou een van de dingen moeten zijn. Voor Nederland is dat ook heel erg goed, want Nederland is een van de landen die voor mentale toestanden de DSM gebruikt. De DSM 4, de vorige versie, die is van ongeveer 2000, tenminste de tekstrevisie, en dat ging nog wel, afgezien van dat “gender identity disorder”.

DSM 5

Maar de DSM 5 staat nu zo vol, bol van allerlei nieuwe stoornissen. Bijv. als je partner overlijdt en jij raakt daar langdurig van in de stress, dan heb je een disorder. Ik zou zeggen, dat soort dingen horen bij het leven, en de een heeft meer last van dat soort dingen dan de ander. Maar nee, het is gewoon een disorder. Het is échte, officiële, goedgekeurde stoornis. Joepie.

Monster

Daarom heeft de British Psychological Society, dus de Britse Vereniging van Psychologen, al besloten om níet met de DSM 5 te gaan werken. Die hebben nu een beetje een combinatie van ICD 10 en DSM 4, de tekstrevisie versie. Maar niettemin, dat gebruiken ze. Ze gebruiken DSM 5 niet, die hebben ze 2 jaar geleden of zo overboord gezet. Het is een monster. Het boek is ook 2x zo dik geworden als de vorige versie.

Genderdiversiteit

Daarnaast, voor ons is het heel erg belangrijk dat we niet in de DSM staan, want we hebben helemaal geen mentale afwijking, omdat we trans zijn. Trans zijn is op zich geen mentale afwijking. We kunnen compleet mataglap zijn, overigens, als transmensen. We kunnen compleet gek zijn, zo gestoord als een deur, dat is helemaal geen probleem, dat kan makkelijk. Dat kan iedereen. Daar hoef je ook geen trans voor te zijn, by the way. Maar goed, dat maakt trans nog steeds niet een gekte. Waarom we dus weer eruit moeten, want het is geen gekte. Het is een kwestie van genderdiversiteit, een kwestie van menselijke diversiteit.

Ook bij dieren

Je hebt beesten die homoseksueel zijn. Je hebt ook beesten die transgender zijn, op een of andere manier. Beesten die inderdaad fysiek van geslacht veranderen. Je hebt beesten die heen en weer gaan, omdat ze compleet hermafrodiet zijn. Dat zijn overigens nooit gewervelde beesten. Dus dat wordt een heel eind van ons af. Ze zijn meestal dus ook een eind kleiner, slakken enzo.

Kortom, een hele goede reden om níet hier in te staan, want trans zijn is op zich geen gekte.

Trans in ICD

Die ICD, daar moeten we wél in staan. Alleen natuurlijk niet in het hoofdstuk van geestesstoornissen. Dat is in deze versie nog steeds hoofdstuk F, en hoofdstuk F 64 t/m 68, of zoiets. F64, sommigen zullen het weten, zeker mensen die bijvoorbeeld in Frankrijk zulk soort dingen hebben gedaan. “O, dat is transseksualiteit!”

Ja, en het leuke is dat in de komende editie van de ICD die transseksualiteit verdwijnt. Bestaat niet meer. Dus, als je een identiteit als transseksueel hebt, dan doet het mij zeer veel leed, of misschien niet, maar hij is nergens meer op gebaseerd. Ja, op verleden classificaties van een geestelijke stoornis.

Transseksualiteit

Dat is dus het probleem wat ik heb met mensen die zeggen “Ik ben transseksueel”. Dus je baseert je op een psychiatrische stoornis die geen stoornis is. En dat vind ik heel erg wringen.

Ik snap het onderscheid wel. Er zijn mensen die zeggen: “Ik ben transseksueel, want ik ik wil mijn hele lichaam veranderen”, in tegenstelling tot een transgender, die misschien een deel of helemaal niets aan fysieke veranderingen wil. En dan heb je nog travesti's in diverse culturen. En er zijn talloze vormen van wat wij “transgender” zouden noemen, of een “derde gender”.

Derde gender

Derde niet als numeriek, als gender 1, gender 2 en gender 3, maar meer: je hebt 2 hoofdcategorieën en je hebt de rest. Dat is een 3e gender. We moeten dus ook nooit gaan strijden voor een 3e gender, waar een 4e, 5e en 6e achter komt.

Stel, transgender wordt gelegaliseerd in die zin van “Joepie! Ik kan transgender op mijn paspoort hebben staan”, met als letter een x-je in die machine-leesbare regel. Dan zijn er mensen die zeggen, “Ja, maar ik ben niet transgender, maar ik ben elisogender”, zoals in mijn geval. Ik meander een beetje, qua gender. Dan zou ik dat in mijn paspoort willen hebben, dan zou ik een 4e gender krijgen. En dan zijn er weer andere mensen die dat willen. Dat schiet niet op! Je krijgt wel een grotere diversiteit aan gender, maar wel allemaal kleine hokjes. Het schiet niet op. Gewoon afschaffen die handel, die hele registratie afschaffen, is nergens meer voor nodig.

ICD

Maar ik was hiermee bezig, met het afschaffen van hoofdstuk 64. [Zaal lacht] Ik dwaal af en toe een beetje af, maar het heeft er wel heel erg mee te maken. Ook hiermee, met de GIC. Dit is -zeg maar- de voorgeschiedenis van de GIC.

GIDC

Namelijk, in die ICD, maar ook in de DSM, staat iets wat als hoofdcategorie “GIDC” heet. Jawel, we krijgen er een letter bij: Gender Identity Disorder in Children. Jawohl. Wat ze dus nu van plan zijn, in het proces van 10 naar 11, is die “D” te schrappen. Hier [in de DSM] heet het nu dus: GDC, Gender Disphoria in Children. Daar hebben ze de “I” geschrapt.

Afkortingen

Dus als je goed bent afkortingen en je ziet een bepaalde afkorting, weet je precies waar het vandaan komt, en van wanneer het is, en dergelijke. Dat is leuk voor de geeks. Daar hoef je je verder niet druk om te maken. Voor het grote verhaal niet van belang.

ICD 11

Dus na 11 gaan we naar “Gender Incongruence in Childhood” waarschijnlijk. Het hele mooie, grote, goede nieuws van de ICD 11. Toen ik wegging bij de grote conferentie, zei ik, “Ik ga evangeliseren, ik ga preken”. Dat doe ik dus ook, want ik ga vertellen dat de oplossing die ze gekozen hebben, echt... Aan de ene kant is het een ramp, zeker buiten de Westerse wereld, of buiten Europa. Buiten West-Europa zelfs.

Niet gek meer

Maar aan de andere kant is het toch ook een grote vooruitgang. Want we komen uit de hoofdstukken van geestelijke gezondheidsproblemen naar een hoofdstuk over problemen met seksuele gezondheid. Dat is al een stuk closer, voor een deel.

Wel medisch

Ik bedoel, wat moeten al die mensen die iets hebben van, “Ja, maar a. ik heb geen probleem. Het is geen bug, het is een feature. Ik heb geen probleem, ik heb juist iets moois, en daar wil ik ondersteuning in hebben.” Die kunnen weer niet terecht, want ze zijn nog steeds knetter-incongruent.

Incongruentie

Het begrip incongruentie staat nog steeds ter discussie, want in de niet-anglosaksische talen en in een aantal Afrikaanse en Aziatische talen heeft “incongruence” geen zin. Dan ga je aan hele andere dingen denken. Je denkt bijv. aan incongruente driehoeken. Weet je wel, dat heb je allemaal op de middelbare school gehad, incongruente driehoeken, enzo. Maar dit zijn dan incongruente mensen. Het slaat niet echt ergens op, maar dat krijg je met een cultuur waar Engels de voertaal is, waar Amerikaans de voercultuur is.

Seksuele gezondheid

GIC, nog steeds. Incongruence gaat dus naar hoofdstuk 5 toe. Zijn we nu. Dat is dus seksuele gezondheid. Maar even zo doen: X-je, dan weet je dat het om seks gaat.

Dat is op zich wel heel fijn dat we nu een hoofdstuk hebben in gender incongruence in seksuele toestanden. Seksuele gezondheid is beter, omdat het nu uit het mentale hoofdstuk weg is. Want we zijn niet gek. Of niet gek omdat we trans zijn.

We moeten natuurlijk uiteraard compleet solidair zijn met de gekkenbeweging, want al die stigma's rondom gekte zijn een van de redenen waarom we eruit willen.

GIAA

De volwassen pendant van de diagnose, wat “genderdysforie” heet bij hullie [DSM] en “gender identity disorder” nog steeds in de oude ICD, dat wordt dan GIAA, Gender Incongruence in Adults and Adolescents.

Puberteit

Dat hebben ze zo gedaan. Ze leggen het breekpunt, de grens, bij de puberteit, want vanaf je puberteit -puberteitsstadium Tanner 2 voor de kenners- vanaf dat moment kom je in aanmerking voor hormoonblokkers bijvoorbeeld.

Daarvoor niet. Daarvoor heb je dat niet nodig. Dan is er geen reden om medische ingrepen te doen. In elk geval niet trans-gerelateerd, niet geslachtshormoon-gerelateerd enzo. Daardoor is het dus “adolescents en adults”.

Diagnose-behandelcombinatie

En als activisten vinden we dat deze [GIAA] vooralsnog best mag blijven. We hebben een kapstok nodig, anders krijgen we gewoon geen zorg. Het verhaal dat Justus [Eisfeld] gaf op grond van een van de vragen uit de zaal, over hoe het zit met verzekeren. Om iets vergoed te krijgen, heb je een code nodig, een dbc in Nederland, een diagnose-behandelcombinatie. Dat is heel kort het hele pakket dat bij een bepaald “zorgproduct” hoort. Je hebt zorg voor je gebroken poot en dat gaat van het moment dat de ambulance je binnenrijdt tot het moment dat de orthopeed helemaal zegt, je bent genezen. Dat heeft één dbc en dat heeft dus gewoon één rijtje codes.

GIAA oké

Voor die zorg, dat is nodig om die zorg vergoed te krijgen. Anders krijg je geen vergoeding. Als je niet voorkomt in die classificaties, kun je geen dbc krijgen, geen code, en kun je geen vergoeding krijgen. Best belangrijk.

Seksuele gezondheid?

We zijn helemaal niet blij eigenlijk dat we in een dergelijk hoofdstuk zitten, van seksuele gezondheid, want wat heeft het nou met seksualiteit te maken? En vruchtbaarheid? Ja, in zekere zin. Maar vruchtbaarheidsissues... om je zaadcellen of je eitjes te willen bewaren, hoef je niet trans te zijn. Ik vind het dus een beetje raar, wat dat betreft. Vruchtbaarheid vind ik prima, maar daar is geen relatie met trans, direct.

Geen alternatief

Maar goed, dit is de enige categorie op dit moment die kans maakt. Zo'n classificatie bestaat uit heel veel hoofdstukken, iets van 25 hoofdstukken, of misschien wel meer. En een van die hoofdstukken, een nieuw hoofdstuk, is die seksuele gezondheidstoestanden, waarin de transgenders dan voorkomen. Het is de beste optie op dit moment. Dus dat laten we staan, dus voorlopig zeg ik, zet hier [GIAA] maar een hokje omheen en een mooie krul doorheen, want hij is goedgekeurd, voorlopig. We hebben belangrijker dingen om over te zeiken.

Kinderen wel gek

Namelijk de GIC, de gender incongruentie van kinderen. Want wat is daar nou aan de hand? Men wil dus die oude codes van gender dysphoria in childhood, children [in de DSM] en gender identity disorder in children [in de ICD] handhaven, terwijl het uit het hoofdstuk van mentale problemen gaat. We zijn niet meer gek, maar ze willen toch dat die combinatie van genderidentiteitsproblemen van kinderen weer een code houdt. Dat is niet logisch. Het is een geestelijke gezondheidscode. Een verhaal van gek zijn of niet gek zijn. Het zat in het hoofdstuk van gekte, dus dan is het dat. Plus, je hebt helemaal geen medische ondersteuning nodig op transgebied, zolang je niet in de puberteit zit.

Waarom hebben we dan, als we uit de geestelijke gezondheid weg gaan, hebben we dan toch nog een geestelijke gezondheidsdiagnose? Want medisch gezien is die niet nodig.

Belang VUmc

Dat is omdat hier ter plekke in Amsterdam, aan de Boelelaan, zo rond nummer 11honderd en 13, ofzo, een club mensen zitten, die daar enorm veel geld, energie en prestige in hebben zitten om die diagnose te handhaven. Want ze hebben -en hier begint de verwarring- bij de pubers, bij de adolescenten, enorm veel geïnvesteerd. Daar zijn ze geweldig, het 2e team ter wereld dat begon met hormoonblokkers, vertelde Peggy Cohen vanmorgen. Prachtig! Niks op tegen. Als jij dat soort dingen nodig hebt, moet je dat vooral kunnen nemen. En vergoed krijgen, natuurlijk. Maar dat is dus voor die adoslescents.

Kindercode overbodig

En deze code voor die kinderen is overbodig. Hij is medisch overbodig, want het heeft dus niets te maken met medische ingrepen. Hij is ook overbodig, omdat we in 1990 eindelijk ongeveer alle codes over homoseksualiteit uit de classificaties hebben gesloopt. Waar in 1973 al de DSM ermee stopte, had de Wereldgezondheidsorganisatie er nog wat meer tijd voor nodig, die wachtte tot 1990. Die lopen wel vaker net eventjes achter.

Homo's niet gek

Maar toen hebben ze ook gezegd, van oké, homoseksualiteit is geen issue, is geen geestesstoornis. Er staat nog wel een restje, namelijk “egodystone homoseksualiteit”. Dat betekent homoseksualiteit waarvan je vindt dat die niet bij je past, bijvoorbeeld omdat je hyper-christen bent. Een aantal mensen die heel erg hyper-christen is, die hebben iets van, ik ben homo, gil, dat kan niet, dat mag niet van mijn geloof, dat mag ook niet van mijn moraal, van god. Die zouden dan misschien een egodystone, een niet bij hun ik passende, homoseksualiteit kunnen hebben.

Verschil ICD en DSM

Maar dan is er nog een heel leuk verschijnsel, een verschilletje tussen deze twee [ICD en DSM]. De ICD moet wetenschappelijk bewezen zijn, evidence based, de DSM veel minder. Voor de ICD moet je opgeven wat jouw belangen zijn. Of de farmaceutische industrie bijvoorbeeld meebetaalt aan je onderzoek. En er is niemand die met egodystone homoseksualiteit is gekomen, in de 20 jaar dat we met die oude ICD zitten. Dus schrappen!

Parafiliën

Net als met die parafiliën, oftewel seksuele afwijkingen, waar je anderen geen kwaad mee doet. Ik bedoel, travestie bijvoorbeeld. Travestie is niet echt iets waar je iemand anders kwaad mee doet. Potloodventen, dat laten ze er nog wel in staan, want daar schrikken andere mensen van. En zeker wanneer je dat naar kinderen of iets dergelijk doet, dan krijg je meteen weer een heel ander verhaal. Een beetje opgeklopt, maar niettemin.

GIC medisch onzin

Omdat het medisch nergens op slaat, omdat we homoseksualiteit al 25 jaar geleden hebben afgeschaft als een geestelijke gezondheidsissue, moeten we er gewoon vanaf.

GIC voor onderzoek?

Een ander argument dat wetenschappers gebruiken die hier voor zijn, is van, “Ja, maar het is goed voor het onderzoek!”. Er is iemand geweest die, een paar jaar geleden, in 2013 meen ik, zijn onderzoek gedaan heeft in Medline, grote medische database, vanaf 1960 tot aan ongeveer nu, met een split in 1990, want in 1990 werd homoseksualiteit plotseling niet meer als eng gezien. Je ziet dat er na 1990 een enorme toename aan onderzoek is geweest. Ik zou dan zeggen, dan moet je dus juist die diagnose afschaffen!

GIC & vergoeding

Dan zijn er nog mensen die zeggen van, maar het wordt niet vergoed, het wordt niet verzekerd, wanneer je de diagnose afschaft en zo'n gendercreatief kind heeft hulp nodig. Dat is ook niet juist, want die kinderen kunnen nog steeds gewoon terecht bij een psycholoog, omdat je depressief bent, omdat je een angststoornis hebt, omdat je suïcidaal bent, omdat je specifieke hulp nodig hebt om jou en de maatschappij wat meer te verzoenen. In ICD 10 is dat de categorie Z, of het laatste hoofdstuk, een soort van verzamelbak, waar overigens ook hulp bij zwangerschap en meestal ook abortus in zit. Helemaal niet per se ziektes en dergelijke.

GIC overbodig

Kortom, er zijn wel degelijk oplossingen voor. We hebben die diagnose niet nodig. Maar omdat het VU dus zo enorm daarin investeert, en de Amerikanen, natuurlijk ook iets hebben van “Oh, but the childrens! Don't you take my childrens!”

Lobby VUmc

Omdat dat het geval is, zitten we dus mogelijkerwijs opgescheept met zo'n pokkediagnose. De WPATH conferentie is in Amsterdam, omdat het VU zoiets had van, “Jottem, dat is hét moment voor ons, om dit verder te propageren”, want het blijkt namelijk dat het grootste deel van de steun in de VS zit. Houd de VS-leden erbuiten -dan heb je het over 60% van de WPATH-leden overigens- en je ziet dat de steun voor afschaffen naar 60-70% gaat. En anders is het break-even, grofweg. Dat is de reden waarom het VU het wilde.

Belang transorganisaties

Transgender Netwerk, Transvisie Zorg, en dergelijke hadden iets van, dit is goed voor emancipatie, het zet ons op de kaart. Ik vraag me een beetje af hoe goed dat gaat lukken.

Maar het is wel een leuke boost voor de Nederlandse transgemeenschap. Ik bedoel, iedereen die ik zo af en toe eens tegenkom, met name online, kom je nu plotseling overal op de VU en in de Tollaarstuin tegen, als vrijwilliger. Kijk, dan ben je een keertje op de hoogte, live, van ongeveer de hele verse transgemeenschap in Nederland. Dan heb je het, denk ik, wat dat betreft wel goed gedaan.

Conclusie

Dus, samenvattend, in inderdaad 1 minuut: nokken daarmee [met GIDC]. Dit [GIAA] wel oké. De ICD is leuk, versie 11 is redelijk, we kunnen helaas geen betere versie ervan maken, dit is het beste wat we eruit kunnen halen. En die DSM die moet gewoon meteen terug de oceaan overgeschopt worden en dan ergens in een diep gat worden gestopt, want dat ding slaat echt helemaal nergens op [zaal lacht]. En dan denk ik dat ik mijn verhaal voor nu af heb.

Video

FREE PATHH lezing "Kinderdiagnose" (Nederlands) door FREE PATHH op Vimeo.