Pre-conferentie GATE (16 juni 2016, dag 2)

Belangrijk: ik merk bij het uitwerken van dit verslag dat ik meer transgenderzaken dan intersekse zaken samengevat heb. Er is (veel) meer genoemd over intersekse condities dan ik genotuleerd en uitgewerkt heb. Voor meer informatie over intersekse verwijs ik graag naar organisaties zoals het NNID (Nederlands Netwerk Intersekse/DSD).

Inhoud van dit verslag

  • Vaktermen
  • Toelichting ICD-11
  • Uitdagingen bij ICD-11 t.a.v. transgenders
  • Prioriteit GATE
  • Discussie
  • ICD-11 en intersekse conditie
  • Eigen conclusie n.a.v. de oefening
  • Programma WPATH
  • Eigen indruk

Vaktermen

De dag begint met een waarschuwing voor vaktermen. Mensen wordt gevraagd moeilijke kreten zoveel mogelijk toe te lichten en ook vaktermen te vermijden. Genoemd worden onder meer:

  • percisters (= mensen die na begin van de trans-behandeling ook trans blijven).
  • decisters (= mensen die ergens na de start van de behandeling stoppen om trans te zijn).
  • GIC = Gender Incongruence in Childhood.
  • GIAA = Gender Incongruence of Adults and Adolescents.

ICD-11

In ICD-11 komt hoofdstuk 5 over “Conditions related to sexual health” waar zowel transgender-zijn (“gender incongruence”) als intersekse zijn (onder meer “Changes in male/female atonomy”) onder gaat vallen. ICD-11 Beta Draft staat on-line (zie http://apps.who.int/classifications/icd11/browse/l-m/en ). Overigens staat ook ICD-10 on-line (zie http://apps.who.int/classifications/icd10/browse/2016/en ). Een aantal problemen met ICD-11: de Wereldgezondheidsorganisatie (World Health Organization = WHO) houdt van samenhangende hoofdstukken, dus kinderen, pubers en volwassenen in dezelfde hoofdstukken. Bij transgender-zijn wordt dit lastig: kinderen hebben geen hormonen of operaties nodig, dus we lopen de kans dat dit terug onder psychische aandoeningen gaat vallen. Dit willen we zeker niet!

Uitdagingen bij ICD-11 t.a.v. transgenders

Kreten als sexual health en gender incongruence zijn niet optimaal, maar hoe dan wel? Gender Incongruence is een mooi woord omdat het uit -kan- gaan van een verschil tussen wat je voelt en hoe je lichaam eruit kan zien. Het nadeel van gender incongruence is dat het ook verkeerd uitgelegd kan worden: als je genderexpressie niet 100% man of 100% vrouw is, dan is er een incongruentie tussen “standaard-man/vrouw” en de incongruente persoon. Dat is natuurlijk niet hoe wij het graag zouden willen uitleggen... Er is geen wereldwijde consensus onder transgenders hoe het dan wel genoemd moet worden. Gender Dysphoria is niet ideaal omdat niet iedere transgender dysfoor is en omdat het pathalogizerend is, Transgender-zijn opnemen in de ICD is niet ideaal omdat transgender-zijn geen ziekte of aandoening is. In een niet-lichamelijk deel van de ICD (Z-codes of Q-codes) kan problemen opleveren omdat deze codes in zijn algemeen niet vergoed worden door ziektekostenverzekeraars of overheid. In de VS wordt de DSM (met alleen psychische aandoeningen) gebruikt voor vergoedingen van transgender-zorg, terwijl wij graag transgender-zorg uit de psychische aandoeningen willen halen. Dit maakt soort problemen maakt internationaal actievoeren voor GATE dus ook erg lastig.

Wat we willen is depathalogizering in combinatie met zorg die vergoed wordt. De oplossing hiervoor is om depathalogizering in de nationale wetgeving te regelen, zoals in Argentinië, Denemarken en Malta gebeurd is.

Prioriteit GATE

De prioriteit voor GATE is om een goedgekeurd hoofdstuk te krijgen voor transgender-zijn en interseksualiteit, hoewel dat lastig kan worden omdat het hoofdstuk vanuit WHO-perspectief te klein gevonden kan worden. We willen zeker niet terug naar de psychische hoofdstukken, in plaats daarvan is nu het streven om in de O- en Z-hoofdstukken te komen. Daarbij gaan O-hoofdstukken over “conditions related to sexual health” voor lichamelijke aanpassingen en zijn de Z-hoofdstukken voor psychische hulp om om te gaan met discriminatie of andere gevolgen van transgender-zijn. Het mooie van de Z-hoofdstukken is dat dit geen diagnose-hoofdstukken zijn, het zijn alleen beschrijvende hoofdstukken waarin aangegeven wordt waarom voor zorg gevraagd wordt. De tweede prioriteit is om de GIC-code uit de ICD te krijgen, waarbij code GIAA gebruikt kan worden voor vergoedingen van puberteitsremmende hormonen.

Discussie

Een vraag uit de zaal is: moeten we ons niet eerst richten op het laten vergoeden van transgenderzorg in veel meer landen (met name in Afrika) voordat we ons bezig houden met de-pathalogizering? Liever de crap die we nu hebben houden (omdat die vergoed wordt) dan dat we iets moois krijgen dat niet vergoed wordt? Is de-pathalogizering in die zin geen luxe-probleem van Westerse landen? Bij deze vraag wordt het rumoerig: de huidige codes sluiten sommige mensen buiten terwijl dat niet terecht is, we moeten dus wel zaken veranderen. Het blijkt ook geen Noord-Zuid-probleem te zijn, zo is bijvoorbeeld Scandinavië bepaald niet tolerant in vergoedingen, maar Argentinië wel. De Verenigde Staten zijn ook heel lastig met vergoedingen. We moeten ons ook realiseren dat de ICD zo'n 20-30 jaar niet veranderd zal worden na ICD-11.

Een ander probleem ligt in het woord transgender: dit is een Westers klinkend verschijnsel, waardoor Afrikaanse landen dit een “Westerse ziekte” kunnen noemen.

We moeten ons realiseren dat het geen zekerheid is dat ICD-11 ooit ingevoerd gaat worden: het kan zowel later worden dan 2018 als dat het geld om de ICD te veranderen op kan raken waardoor ICD-10 blijft zoals het is (en transgender-zijn dus een psychische aandoening blijft). Om deze reden zal GATE blijven pushen voor snelle aanpassing, zelfs als het niet ideaal is zoals het nu voorgesteld wordt.

ICD-11 en intersekse conditie

Probleem bij intersekse conditie is dat er nu al 50 codes zijn (!) voor intersekse conditie. Dit is heel veel. GATE wil graag af van de DSD (= Disorders of Sex Development) bij kinderen af. Bij pasgeboren kinderen zijn er twee situaties mogelijk:

  1. Een kind heeft om medische redenen een operatie nodig (daar is natuurlijk niemand op tegen)
  2. Een kind heeft volgens artsen om sociale redenen een operatie nodig (daar is GATE zwaar op tegen omdat dit kinderen een keuze oplegt en kinderen onvruchtbaar maakt terwijl dat niet nodig is als de keuze later door het kind zelf gemaakt wordt).

Oefening met argumenten voor GIC en DSD

Hierna volgt een oefening ter voorbereiding van de WPATH: vier vrijwilligers van GATE doen net alsof zij behandelaars/onderzoekers zijn en zij zullen voor het behouden van GIC en DSD gaan pleiten op dezelfde manier als dit op de WPATH gaat gebeuren. Argumenten om deze codes te houden:

  • Transgenders hebben een lastige tijd, dat moet je niet onderschatten en dat vraagt om een eigen code
  • Support van een psycholoog moet vergoed kunnen worden, dat vraagt om een eigen code
  • Het is nodig om langdurig bij te houden hoe een kind zich ontwikkeld voordat puberteitsblockers voorgeschreven kunnen worden
  • Er is meer onderzoek nodig voordat GIC afgeschaft kan worden
  • Je moet weten wanneer je de hormonen voor kunt schrijven
  • GIC hoort eigenlijk thuis in het gedeelte met psychische aandoeningen
  • “Wanneer mijn kind denkt dat het een kat is, is het geen kat - zo is het ook met genderdysfore kinderen: je moet ze goed begeleiden naar volwassenheid”
  • Het “Nederlandse model” (puberteitsremmers voorschrijven) is een goede zaak, om puberteitsremmers voor te kunnen schrijven is een code voor behandelen van kinderen nodig.
  • Familie is belangrijk, de code kan helpen om kinderen te accepteren zoals ze zijn.
  • De code kan gebruikt worden om kinderen op school te helpen. Thuis in een jurk lopen is geen probleem, maar hoe ga je om met problemen met andere kinderen die dit niet accepteren? Daarom is deze code handig om die kinderen om te laten gaan met hun (afwijkende) gedrag, zodat ze zich kunnen ontwikkelen tot een volwassene in het geboortegeslacht.
  • GIC accepteert ouders hun gezag: ouders hebben het recht om het kind op te voeden zoals hen dat goed lijkt.
  • Kinderen zouden opgevoed kunnen worden in een geslacht waarin ze niet geboren zijn, maar later kan spontaan blijken dat ze toch homoseksueel zijn.
  • Je mag geen schade toebrengen is een basis gedachte achter alle zorg. Daarom is het beter niet te behandelen. Het leren omgaan met de gevoelens die er zijn vraagt om de GIC-code.
  • Psychologen wijden hun leven aan transgenders, de WHO vertrouwt op deze deskundige mensen. Mensen die zelf geen psycholoog zijn weten niet waar ze over praten.
  • Beslissingen worden genomen op basis van onderzoek, bewijzen en experts. Dus laat de WHO geen circus toe zoals het verwijderen van codes zoals GIC.
  • Jongens in een jurk zullen langdurige trauma's oplopen waar wij voor verantwoordelijk zullen worden
  • Wanneer je kinderen op jonge leeftijd opereert dan kunnen ze daar later spijt van krijgen. Wanneer ik mijn been wil laten opereren, dan is er gelukkig iemand die mij tegen mijzelf beschermt.

DSD is nodig als code, omdat:

  • Er consensus was in 2006, toen is een nieuwe taal ontwikkeld die minder stigmatiserend was. Geen enkele reden om dit nu ineens af te schaffen.
  • Ouders niet kunnen omgaan met lichamen die anders zijn dan jongen of meisje
  • Wat zou er tegen babysitters of op school verteld moeten worden? Dit is veel lastiger dan het lichaam aan te passen naar standaard-jongen of standaard-meisje.
  • Het is in het belang van het kind om het lichaam aan te passen
  • Er is de mogelijkheid dat zich kanker ontwikkelt
  • Het is belangrijk dat het kind een goede relatie met de ouders ontwikkelt, dat kan alleen als het lichaam aangepast wordt
  • Kansen op huwelijk worden drastisch verkleind wanneer corrigerende behandelingen niet meer worden uitgevoerd
  • Er is geen bewijs dat niet opereren beter zou zijn dan wel opereren
  • We opereren nu al veel minder dan vroeger
  • Technieken voor operaties zijn in de afgelopen jaren sterk verbeterd
  • Niet opereren is stigmatiserend: onze maatschappij vereist strikte gendernormen
  • LGBTI-groepen weten niet waar ze het over hebben, ze verspreiden onjuiste informatie, het gaat om maar een paar schreeuwers - de grote meerderheid is het met ons behandelaars eens
  • Ouders willen niet nadenken over de vraag of hun kind jongen of meisje is
  • Wanneer je DSD afschaft, dwing je artsen tot het doen van sociaal experimenten
  • Met DSD geef je patiënten een identiteit, hun misvormde lichaam kan genezen worden
  • Er is meer onderzoek nodig, er zijn geen middelen om vervolgonderzoek uit te voeren
  • Diagnose zorgt voor focus op onderzoek
  • Respecteer ons geloof, sta dus toe dat we lichamen aanpassen naar jongen of meisje
  • In arme landen komen mensen maar 1x naar een ziekenhuis, daarom is het goed om ze zo snel mogelijk te behandelen om te voorkomen dat ze regelmatig terug moeten komen omdat ziekenhuis hulp duur is.

Eigen conclusie n.a.v. de oefening

Hoewel ik de meeste argumenten (en het meeste non-verbale gedrag) wel kende, blijkt het me toch nog steeds te raken: ik kookte aardig toen ik dit allemaal hoorde. Dat maakt het ook lastig om er tegenin te gaan (tegenargument wordt dan: “we willen je graag helpen om met je woede om te gaan, maar wij zijn de specialisten want wij zijn afgestudeerd psycholoog dus je argumenten kloppen niet”). Wel werd aangeraden om argumenten als “jullie weten als actievoerders van niets, want jullie zijn geen behandelaars” niet te accepteren: onze eigen achtergrond telt ook als kennis en ervaring.

Programma WPATH

In de middag zijn we door het programma van de WPATH heengelopen: sommige sessies zijn minder geschikt voor mensen die foto's van operaties afschrikwekkend vinden. Ook sessies met mensen van de VU (de namen van Annelous de Vries, Peggy Cohen-Kettenis zijn met name genoemd) en Ken Zucker worden afgeraden als je je snel kwaad maakt om pathalogizerend taalgebruik en gedrag. Omgekeerd worden met name de sessies die over behandeling van kinderen aangeraden omdat deze WPATH een van de laatste mogelijkheden voor de stemming over de ICD is. Aan het eind van de dag worden afspraken gemaakt over de mogelijkheid van ondersteuning (zowel op gebied van kennis als ondersteuning voor als het allemaal te confronterend wordt) gemaakt.

Eigen indruk

Het was voor mij een bijzonder leerzame dag. Opnieuw blijkt dat snelle, gemakkelijke oplossingen niet bestaan als het over transgender-zijn of intersekse condities gaat. De manier waarop er onderling gepraat werd, was in het algemeen heel respecterend. De sessies zijn continue vertaald (Engels/Spaans), wat voor mij ook nieuw was om mee te maken.