Veel trans zorgvragers lopen vast in het zorgsysteem, moeten onbetamelijke vragen beantwoorden of krijgen te maken met discriminatie. Dat kan zowel bij de bekende genderteams gebeuren, als bij willekeurige zorgverleners als je je eigen pad volgt. Op deze pagina lees je hoe en waar je klachten kunt indienen.
Op deze pagina:
Rechten: ken je patiëntenrecht!
Patiëntenrechten zijn mensenrechten zijn trans*rechten! Zorg dat je je patiëntenrecht kent, zodat je weet waar wel of niet recht op hebt, of wanneer een behandelaar onzin neuzelt.
De Nederlandse Patiëntenfederatie heeft goede informatie over je rechten als zorgvrager. Zorg dat je weet waar je wel en niet recht op hebt! Dan kun je je recht opeisen, als dat nodig mocht zijn.
Discriminatie
Het is triest om vast te moeten stellen, maar ook in de transzorg zijn er behandelaars die discrimineren. Dus ben je van kleur, non-binair of neurodivergent? Heb je een handicap of chronische ziekte? Of voldoe je niet aan de Nederlandse norm? Dan moet je er helaas rekening mee houden dat je moeilijker toegang krijgt tot transzorg en/of tijdens je proces extra vertraging oploopt. Behandelaars zijn vaak onzeker bij mensen uit gemarginaliseerde groepen en kunnen daardoor extra ‘zekerheden’ inbouwen. Dat betekent dus meer hoepels om doorheen te springen.
Wat kan helpen, is iemand die je vertrouwt meenemen naar consulten. Daarvoor heb je geen toestemming nodig, want je mag altijd iemand meenemen! Dit is zeker aan te raden als je het gevoel hebt dat je niet (helemaal) serieus genomen wordt, of als je antwoord moet geven op rare of irrelevante vragen. Extra ogen maken namelijk dat behandelaren minder discrimineren. Zelfs als die persoon helemaal niets zegt: hun aanwezigheid is al voldoende. Ook kan die extra persoon ervoor zorgen dat gesprekken gaan waar ze over moeten gaan.
Melding maken
Als je het gevoel hebt dat je behandelaar discrimineert, dan kun je daarvan melding maken. Dat kan bij verschillende organisaties:
- Transgender Netwerk
Medewerkers kunnen je helpen door er met je over te praten, ze kunnen bemiddelen en ze kunnen je doorverwijzen naar de juiste instantie(s). - Discriminatie.nl
Bij het landelijk meldpunt voor discriminatiezaken word je na een melding gekoppeld aan een juridisch kundige klachtbehandelaar in jouw regio. Deze zal in overleg met jou kijken wat een goede volgende stap is. Bijvoorbeeld: samen in gesprek gaan met de behandelaar of zorginstelling, aangifte doen of een zaak starten bij het College voor de Rechten van de Mens. Ook is er de optie om, zonder vervolgstappen, alleen maar (anoniem) een melding te maken. Ook als omstander bij discriminatie kun je een melding doen, zodat het incident alsnog wordt meegenomen in de gemeentelijke statistiek.
Goed te weten: Sommige trans mensen hebben slechte ervaringen met het meldpunt voor discriminatiezaken. Discriminatie kan erg complex zijn, omdat het vaak subtiel is en hard bewijs daarom ontbreekt. Dit ligt niet aan jou! Vraag de medewerker van het meldpunt met jou mee te denken. Als je je niet serieus genomen voelt, kun je altijd om een andere medewerker vragen.
Het bovenstaande staat los van het feit dat het Nederlandse protocol voor transzorg trans zorgvragers sowieso stelselmatig discrimineert. Hoe dit gebeurt en hoe dat zo ontstaan is, leggen we uit in onze Alternatieve Zorgvisie. Aan het zorgprotocol kun je als individuele zorgvrager weinig doen.
Genderteams
Veel trans zorgvragers ervaren problemen bij de genderteams. De genderteams zijn nog altijd wit, binair, validistisch, neurotypisch, etc. Hoe je meer eigen regie kunt pakken bij de veel te lange lange wachttijden, de zeer strikte BMI-eisen, de voorwaarde om psychisch stabiel te zijn en het eenzijdige beleid rondom roken, drinken en middelengebruik lees je elders op deze website.
Het komt ook voor dat trans zorgvragers bij een genderteam van de wachtlijst afvallen, of door een psycholoog onnodig intieme vragen moeten beantwoorden (bijvoorbeeld over je seksleven) of zonder goede redenen geen groen licht krijgen. In dat soort gevallen kun je verschillende dingen doen.
- De eerste optie is altijd om dit met je zorgverlener te bespreken, als je je daarvoor veilig genoeg voelt. Voel je je niet veilig, dan kun je iemand meenemen die je vertrouwt en het samen bespreken. Als je dat ook niet aandurft, dan sla je deze stap over.
- De volgende optie is een klacht indienen bij het ziekenhuis of de kliniek waar je genderteam een onderdeel van is. Je klacht wordt afgehandeld door een klachtenfunctionaris. Soms is dat een onafhankelijke persoon die niet bij het genderteam betrokken is, maar niet altijd. Als het goed is, kun je deze informatie op de website van je genderteam vinden.
De klachtenfunctionaris zal met jou praten, en ook met het genderteam. In overleg kunnen jullie zoeken naar een oplossing, die zowel voor jou als voor het genderteam bevredigend is. - Als de klachtenfunctionaris een onbevredigend antwoord geeft, dan kun je een stap verder gaan en een klacht indienen bij het Landelijk Meldpunt Zorg. Een voorbeeld: soms is de uiteindelijke conclusie van een klachtenfunctionaris dat er sprake was van ‘miscommunicatie’. Maar dat is vaak een slappe smoes, zodat de instelling niet hoeft toe te geven dat er wel degelijk iets mis gaat.
- Als je vindt dat je onjuist of onvolledig geïnformeerd bent door je genderteam, dan kun je een klacht indienen bij de Nederlandse Zorgautoriteit. Bijvoorbeeld als het genderteam je niet heeft verteld over alternatieve operatieve mogelijkheden of de kansen anders heeft voorgesteld dan ze in werkelijkheid zijn. Dit soort informatie is belangrijk om een goed geïnformeerde keuze te kunnen maken.
Goed om te weten: Niet alle genderteams zijn fair of weten goed om te gaan met klachten. Sommige mensen die zo dapper waren om een klacht in te dienen, merkten daar vervolgens bij hun behandeling gevolgen van. Dat mag natuurlijk niet, maar het gebeurt soms toch. (Daar kun je dan natuurlijk ook weer een klacht over indienen.)
Ook goed om te weten: Ziekenhuizen en klinieken zijn verplicht om het aantal klachten in hun jaarverslag openbaar te maken. Daarom proberen instellingen vaak klachten te voorkomen. Wil je zeker weten dat jouw klacht meetelt in de statistieken? Schrijf dan een formele brief of e-mail, met het woord ‘klacht’ in het onderwerp. Als je dat niet expliciet doet, dan loop je het risico dat jouw klacht wordt beschouwd als een ‘melding’. Die hoeven ze namelijk niet mee te tellen in het jaarverslag.
Sowieso discrimineert het Nederlandse protocol voor transzorg trans zorgvragers stelselmatig. Hoe dit gebeurt en hoe dat zo ontstaan is, leggen we uit in onze Alternatieve Zorgvisie. Aan het zorgprotocol kun je als individuele zorgvrager weinig doen.
Huisartsen
Sommige huisartsen willen geen verwijzing naar een genderteam uitschrijven. Daarvoor kunnen ze allerlei redenen geven: ze geloven je niet, ze vinden je te jong, ze denken dat er andere dingen spelen of ze zeggen dat je je andere issues eerst moet oplossen, etc. Andere huisartsen willen misschien niet meewerken aan bloedtesten als je zelf, buiten het systeem om, hormonen koopt.
In principe valt dit allemaal onder ‘zorgweigering’ en dat mag niet zomaar! Artsen zijn namelijk verplicht om goede zorg te bieden. Dit beloven artsen in hun artseneed en het staat ook in de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO). Als je huisarts jou noodzakelijke zorg ontzegt, dan moet die daarvoor een goede medische reden geven. Doet die dat niet of ben je het oneens met de gegeven reden(en), dan kun daarover je een klacht indienen bij je huisartsenpraktijk.
Als het voor jou niet veilig voelt om een klacht in te dienen bij je eigen huisarts, dan kun je ook overstappen naar een andere huisarts. Vraag bij de kennismaking met die nieuwe huisarts of die wél bereid is om je door te verwijzen naar een genderteam of te helpen met de noodzakelijke bloedtesten.
Goed om te weten: In Nederland is een tekort aan huisartsen. Daarom kan het helaas (erg) lastig zijn om een andere huisarts te vinden.
Ook goed om te weten: Er zijn in Nederland inmiddels 300 huisartsen die bij Trans In Eigen Hand een training hebben gevolgd over het voorschrijven van hormonen aan trans zorgvragers. Veel van deze huisartsen willen wel een hormoonbehandeling voortzetten, maar durven deze toch niet zonder diagnose te beginnen. (Klik hier voor meer info over hormoonzorg via de huisarts.)
Second opinion
Als je het niet eens bent met je huisarts of specialist, dan kun je altijd een second opinion (tweede mening) aanvragen bij elke andere (huis)arts of specialist. Elke zorgvrager heeft recht op een second opinion! Een second opinion wordt vergoed vanuit de basisverzekering.
Goed om te weten: Veel (huis)artsen en specialisten vinden het moeilijk om een andere mening te geven dan een collega. Ze beschouwen dat vaak als een collega ‘afvallen’, hoewel dat natuurlijk helemaal niet zo is. Daarom willen sommige (huis)artsen of specialisten niet meewerken aan een second opinion.
Zorgverzekeraars
Transgenderzorg wordt vergoed vanuit de basisverzekering, maar sommige zorgverzekeraars doen daar erg moeilijk over. Soms weigeren ze om transzorg te vergoeden en geven ze daarvoor onduidelijke of steeds wisselende redenen. Dit zijn smoezen! Zorgverzekeraars zijn verplicht om transzorg volledig te vergoeden. Soms vergoeden ze jouw behandelaar niet of maar deels, omdat ze geen contract met die behandelaar hebben. [We zijn aan het uitzoeken hoe dit precies zit. Nadere info volgt z.s.m.]
Vaak gehoorde redenen voor afwijzing, zijn:
- ‘Geen interdisciplinair team’ of ‘De chirurg moet bij een genderteam werken’→ Je hebt een regiebehandelaar nodig, die de behandeling coördineert en ervoor zorgt dat er goede samenwerking is tussen de verschillende behandelaars. Deze behandelaars hoeven niet allemaal in hetzelfde ziekenhuis te werken. Lees verder over interdisciplinaire teams op de site van Transvisie.
- ‘Onvoldoende baardgroei voor laserontharing’ of ‘Je moet eerst foto’s opsturen’ → Epilatie van het gezicht bij ongewenste baardgroei moet worden vergoed. Je hebt recht op tenminste 10 behandelingen. Daar zijn nooit foto’s voor nodig!
- ‘Dit geldt niet voor non-binaire personen’ → Dat is nooit waar.
Je kunt verschillende dingen doen:
- De eerste stap is te proberen om er in goed overleg uit te komen. Je kunt verwijzen naar je polis en uitleggen dat de zorgverzekering verplicht is om transzorg, zonder extra voorwaarden, te vergoeden. Een mail of brief legt soms meer gewicht in de schaal dan uitleg per telefoon.
- Als dit niet lukt, dan kun je een klacht bij je zorgverzekeraar indienen. In je klacht vertel je welke behandeling je ondergaan hebt, wat jouw polis is, dat transzorg onder de basisverzekering valt en dat ze deze behandeling dus moeten vergoeden.
Goed om te weten: Transvisie heeft goede informatie over vergoeding van trans zorg. Voor met name trans vrouwen hebben ze ook een aantal voorbeeldbrieven bij problemen met vergoedingen. - Blijft je zorgverzekeraar moeilijk doen? Dan kun je een klacht indienen bij Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen.
Goed om te weten: Als je wachttijdbemiddeling hebt gevraagd bij je zorgverzekeraar en ze kunnen geen genderteam vinden die je binnen redelijke tijd (= 6 tot 8 weken!) een intake kunnen bieden, dan kun je daarover ook een klacht indienen bij je zorgverzekeraar. Want dat betekent dat de zorgverkeraar domweg te weinig zorg heeft ingekocht.
Als de zorgverzekeraar met een onbevredigend antwoord komt, kun je ook bij de Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen een klacht hierover indienen.
Transvisie heeft deskundigen die mensen adviseren en begeleiden die door een afwijzing van hun zorgverzekeraar vastlopen in hun transitie. De deskundigen behandelen:
- Problemen met vergoeding aangezichtchirurgie (FFS)
- Vergoedingen buitenlandse operaties/behandelingen
- Kwesties met ontharing (laser en elektrisch)
Geef een reactie