Jaarlijks publiceert Transgender Europe de Trans Rights Map. Dit rapport laat zien hoe Europese landen het doen op het gebied van mensenrechten van transgender personen. Hieruit blijkt een zorgwekkende trend voor Nederland: de mensenrechten van transgender personen stagneren.
Sinds 2013 publiceert Transgender Europe elk jaar de Trans Rights Map: Human Rights Situation of Trans People in Europe and Central Asia. In dit jaarlijkse overzicht inventariseert Transgender Europe de mensenrechtensituatie van transgender personen in 49 Europese landen en vijf Centraal-Aziatische landen. De resultaten worden gepubliceerd op de Trans Rights Map website.
Mensenrechten Nederlandse transgenders op 53%
Nederland scoort met 17 van de 32 onderwerpen een schamele 53,1%. Daarmee verliezen we voor het vijfde jaar op rij en zakken we af naar de 14e plaats, achter landen zoals België (5e plaats), Griekenland (9e plaats) en Slovenië (13e plaats). We zouden ons als welvarend westers land dat nog altijd overtuigd is van de eigen tolerantie, kapot moeten schamen voor dit magere resultaat!
Nederland wordt zelfs expliciet genoemd in het nieuwsbericht over de Trans Rights Map: “Ook was er zorgwekkende stagnatie in veel landen en beleidsterreinen, zoals de mislukte hervorming van de juridische gendererkenning in Nederland.” Men doelt hier op het steeds weer uitstellen van de herziening van de ‘transgenderwet’ uit 2014.
Het onderzoek van de Trans Rights Map bevat zes hoofdcategorieën: Juridische gendererkenning (14 onderwerpen), Asiel (3 onderwerpen), Haatzaaiende uitlatingen/misdrijven (3 onderwerpen), Non-discriminatie (8 onderwerpen), Gezondheid (2 onderwerpen) en Familie (2 onderwerpen). Principe 17 bekeek deze hoofdcategorieën afzonderlijk om te kijken hoe Nederland het doet.
Asielrechten nemen af
Nederland deed het tot enkele jaren geleden perfect met de asielrechten van transgender personen! Maar in 2022 zakten we naar 50% en sindsdien is er niets veranderd…
De schijnbare (!) stijging van dit jaar komt door het toevoegen van een nieuwe indicator bij de beoordeling: toegang tot het recht op juridische gendererkenning voor vluchtelingen. In Nederland kunnen asielzoekers hun juridisch geslacht laten wijzigen – op papier. Maar de complexiteit van de regelgeving maakt de realiteit helaas weerbarstig, zijn de signalen vanuit de praktijk.
Rechten juridische gendererkenning & non-discriminatie stagneren
De rechten rondom juridische gendererkenning van transgender personen blijven al jaren steken onder de 60%.
Ook hier komt de lichte stijging van dit jaar door het bijvoegen van een nieuwe indicator. Vanwege het actief tegenwerken van mensenrechten van transgender personen in enkele Europese landen is de uiterst basale indicator ‘ban op juridische gendererkenning’ toegevoegd.
In 2019 schoot Nederland omhoog wat betreft de rechten rondom non-discriminatie voor transgender personen. Maar sindsdien blijven deze rechten hangen op 87,5%. Op zich geen slecht resultaat, maar iets fundamenteels als mensenrechten zou écht goed geregeld moeten zijn!
Familierechten, rechten haatzaaiende uitlatingen/misdrijven & gezondheidsrechten ontbreken
Voor drie hoofdcategorieën bestaan in Nederland nog steeds geen mensenrechten voor transgender personen. Dit is een bijzonder triest resultaat dat zo snel mogelijk moet veranderen.
Transgender personen hebben in Nederland geen familierechten. Dit betekent dat er in Nederland geen ouderschapserkenning mogelijk is voor transgender en non-binaire personen. Sinds 2018 is dit niet veranderd. Landen als Finland, België en Slovenië kunnen voor ons een voorbeeld zijn.
Ook de rechten rondom haatzaaiende uitlatingen/misdrijven zijn voor transgender personen afwezig. Dit betekent onder andere dat er in Nederland geen wetgeving is tegen haatzaaiende uitlatingen/misdrijven naar transgender personen. Nederland scoort in deze gelijk aan landen als Italië, Polen, Turkije en Rusland. Laten we op werkbezoek gaan bij Denemarken of Luxemburg!
Tot slot hebben transgender personen geen gezondheidsrechten. Dit betekent dat transgender personen nog altijd een psychiatrische diagnose nodig hebben om toegang te krijgen tot lichamelijke gezondheidszorg. Ook zijn ‘conversie-therapieën’ nog steeds niet bij wet verboden. Spanje heeft het als enige goed voor elkaar, maar we kunnen ook veel leren van landen als Noorwegen, Portugal en Griekenland.
Met dit gebrek aan gezondheidsrechten hebben veel transgender personen dagelijks te maken. Want een psychiatrische diagnose als voorwaarde voor lichamelijke gezondheidszorg is ongehoord! Iedereen zou het absurd vinden als je voor behandeling van een hartkwaal of diabetes eerst een psychiatrische diagnose moet halen. En al helemaal als je daar ongeveer 5,5 jaar op moet wachten.
Daarnaast zijn de wachttijden voor een intake bij het grootste genderteam verder opgelopen tot 3 jaar en 11 maanden voor volwassenen en 2,5 jaar voor adolescenten (*). Na de intake kom je op de volgende wachtlijst voor de (gedwongen) psychiatrische beoordeling van 1,5 jaar voor volwassenen en 12 maanden voor adolescenten. Daarmee zijn de wachttijden dus nóg langer dan eerder dit jaar.
(*) Actuele wachttijden transgenderzorg bij Amsterdam UMC, geraadpleegd op 9 juni 2024.
Conclusie
Uit de Trans Rights Map van Transgender Europe blijkt duidelijk dat er geen veranderingen zijn in de mensenrechtensituatie van transgender personen in Nederland. Het stagneren van deze fundamentele rechten is een zorgelijke ontwikkeling.
De mensenrechten in drie van de zes hoofdcategorieën zijn in Nederland totaal afwezig. Nederlandse transgender personen hebben dus geen familierechten, geen rechten rondom haatzaaiende uitlatingen/misdrijven en ook geen gezondheidsrechten. Dat is een schokkend resultaat. De andere drie hoofdcategorieën blijven steken op 57,1% (juridische gendererkenning), 67,1% (asielrechten) en 87,5% (rechten rondom non-discriminatie). Dit is een zeer deprimerende conclusie over de mensenrechtensituatie van transgender personen in Nederland.
Principe 17 blijft, samen met vele anderen, onze regering oproepen om de mensenrechten van transgender personen in Nederland te verbeteren!
Geef een reactie