Nederland doet het niet goed met LHBTI-rechten

Nederland was lange tijd koploper op het gebied van LHBTI-rechten. Was, helaas. De Annual Review of the Human Rights Situation of LGBTI People van ILGA-Europe laat een zorgwekkende trend zien: in Nederland stagneren deze grondrechten en nemen zelfs af! In 12 jaar zakte ons land van de 4e naar de 14e plaats.

Elk jaar publiceert ILGA-Europe de Annual Review of the Human Rights Situation of Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex People in Europe and Central Asia, het ‘Jaaroverzicht van de Mensenrechtensituatie van Lesbiennes, Homoseksuelen, Biseksuelen, Transgenders en Interseksuelen in Europa en Centraal-Azië’. In deze review inventariseert ILGA-Europe de mensenrechtenpositie van LHBTI mensen in 49 Europese landen. De resultaten worden gepubliceerd op de website Rainbow-europe.org.

Gezakt naar 14e plaats

In Nederland zijn we trots op onze koploperspositie en denken we graag: ‘Natuurlijk zijn we goed bezig!’ Veel Nederlandse LHBTI mensen hebben echter andere ervaringen. Daarom keek Principe 17 naar de resultaten van Nederland in de afgelopen 12 jaar. De uitkomsten zijn gênant: Nederland loopt al jaren niet meer voorop. In een periode van 12 jaar zijn we gezakt van de 4e naar de 14e positie!

Het Jaaroverzicht van ILGA-Europe onderzoekt zeven hoofdcategorieën: Gelijkheid en non-discriminatie (25 onderwerpen), Familie (11 onderwerpen), Haatmisdrijven en haatzaaiende uitlatingen (8 onderwerpen), Juridische gendererkenning (14 onderwerpen), Lichamelijke integriteit intersekse (4 onderwerpen), Ruimte maatschappelijk middenveld (6 thema’s) en Asiel (6 thema’s). We hebben deze hoofdcategorieën apart bekeken om te kijken hoe Nederland het doet.

Rechten gelijkheid- en non-discriminatie verbeteren

We beginnen met goed nieuws. Als het gaat om de ruimte voor het maatschappelijk middenveld doet Nederland het vanaf het begin uitstekend. Wij scoren 100%!

De Nederlandse LHBTI-rechten rondom gelijkheid en non-discriminatie zijn verbeterd. Dit compenseert de afname van deze rechten van 2016 tot 2019 – en meer. We scoren dit jaar 72%! Voornamelijk omdat genderidentiteit, genderexpressie en geslachtskenmerken zijn toegevoegd als verboden discriminatiegrond aan de Wet gelijke behandeling in Artikel 1. Principe 17 hoopt wel dat deze toename de komende jaren verder zal doorzetten.

Rechten haatmisdrijven en haatzaaiende uitlatingen stagneren

Helaas stagneren de mensenrechten van LHBTI mensen in Nederland op twee andere belangrijke thema’s.

Als het gaat om familierechten, hebben we sinds 2019 een stevige 82%. Triest detail: in 2014 verbeterden we naar zelfs 91%, maar zakten in 2019 weer terug naar 82%.

De situatie voor rechten met betrekking tot haatmisdrijven en haatzaaiende uitlatingen is echter behoorlijk slecht. In 2013 begonnen we met 29% en in 2015 verbeterde dit tot 57%. Deze stijging kwam doordat de minister van Veiligheid en Justitie in 2015-2018 de bestrijding van LHBTI-fobisch geweld tot prioriteit maakte en doordat de politie begon met het opzetten van regionale eenheden die zich specifiek bezighouden met homofobe en transfobe misdaden. Helaas daalden we in de daaropvolgende 3 jaar tot een schamele 13%, vanwege het ontbreken van wetgeving voor haatmisdrijven die expliciet betrekking hebben op alle door vooroordelen gemotiveerde misdaden op basis van seksuele geaardheid, genderidentiteit en geslachtskenmerken. En sinds 2018 is er niets veranderd… Nederland moet beter kunnen dan dit!

Asielrechten nemen af

De Nederlandse LHBTI-rechten voor wettelijke gendererkenning en asiel zijn nog slechter, omdat deze rechten de afgelopen jaren verslechterden.

Als het om asielrechten gaat, begon Nederland in 2013 met een behoorlijke 75% en bereikte in 2015 zelfs de 100%! Dit was omdat asielinstanties samenwerkten met COC Nederland om de veiligheid van LHBTI asielzoekers in huisvesting of detentie te verbeteren. Maar in de daaropvolgende vijf jaar dalen de rechten tot een beschamende 50% in 2020, toen COC Nederland meldde dat het Nederlandse LHBTI-asielbeleid sterk leunde op stereotypen over LHBTI mensen. In 2021 was er een piek van 67%, maar de rechten daalden weer naar 50% in 2022 en blijven hetzelfde in 2023. In 2022 meldde TNN dat trans-asielzoekers routinematig worden afgewezen, en LGBT Asylum Support vroeg bescherming voor LHBTI asielzoekers in onveilige asielzoekerscentra. Asielrechten laten dus een schokkende daling zien van 50% in 8 jaar tijd!

Wat betreft de rechten op juridische gendererkenning stuitert Nederland van 50% in 2013 naar 88% in 2014. Dat jaar werd de wet die de wettelijke geslachtserkenning regelt gewijzigd, waarbij eindelijk de verplichte geslachtsveranderende operatie en sterilisatie vervielen. De rechten dalen echter weer naar 50% in 2015, en stijgen naar 78% in 2016, omdat de regering beloofde de wet op gendererkenning in 2017 te evalueren. Om vervolgens langzaam terug te vallen naar 50% in de jaren daarna – hetzelfde niveau als in 2013…

Rechten lichamelijke integriteit intersekse ontbreken

Volledig afwezig zijn de rechten op lichamelijke integriteit voor intersekse in Nederland. Hier scoren we een schokkende 0%, vanaf het moment dat deze categorie in 2015 is toegevoegd aan het jaaroverzicht.

In 2018 adviseerde het VN-Comité tegen Foltering (CAT) de Nederlandse regering om wetgevende, bestuurlijke en andere maatregelen te nemen om de lichamelijke integriteit en autonomie van intersekse personen te beschermen, wat de regering tot op heden niet heeft gedaan. In plaats daarvan startte de regering een onderzoek en het duurde tot 2022 om een rapport te publiceren, dat bevestigde dat medisch onnodige en niet-consensuele operaties bij intersekse kinderen nog steeds plaatsvinden. Nu is het weliswaar zo dat alle Europese landen de minste punten scoren in deze categorie. Maar dat is geen excuus. Principe 17 raadt de Nederlandse overheid aan om een ​​studiebezoek te brengen aan Griekenland, aangezien zij 50% scoren in deze categorie!

Conclusie

Het is duidelijk dat Nederland geen koploper meer is en dat ook al jaren niet meer is. In een moderne samenleving zouden we een situatie moeten vermijden waarin sommige mensen ‘gelijker’ zijn dan andere. Daarom roept Principe 17, met vele anderen, onze regering op om de mensenrechten van LHBTI personen in Nederland te verbeteren!