Almirall: "Trans* zorg is niet ingewikkeld"

Door vreer op zo 16 jun 2019, 14:25
Rosa Almirall, oprichter en coordinator van de Trànsit transgender zorgkliniek in Barcelona
In Europa is er een aantal klinieken waar je als trans* persoon terecht kunt zonder dat de zorgverleners je aan je hoofd zeuren. Sinds een jaar kent Amsterdam zo'n kliniek, Londen en Barcelona hebben al langer een kliniek. Elders in Spanje kun je in Andalusië in de meeste gezondheidsklinieken terecht. Hieronder een verslag van een gesprek met de coördinator van de Catalaanse kliniek, Rosa Almirall.
 
Op het nippertje heb ik op vrijdag 7 juni om acht uur 's morgens een afspraak kunnen krijgen in de CAP Numància, gezondheidscentrum in Carrer Numància in de Eixample in Barcelona. Hier zit op de eerste etage d"e "Trànsit" transkliniek. In het begin was het alleen Rosa Almirall zelf en een collega verloskundige, inmiddels kent de kliniek een staf van negen personen. De administratieve staf van twee personen bestaat uit een mannelijke trans persoon en een vrouwelijke trans persoon die telefoon en mail doen. Verder is er een huisarts/psychotherapeut, een verloskundige, enkele psychologen en Almirall die zelf gynaecoloog is. Regelmatig hebben ze stagiaires psychologie of artsen die even meedraaien om de smaak (en de kennis) te pakken te krijgen, De cursussen die WPATH aanbiedt of die je online via Fenway Institute kunt doen om je professionaliteit te vergroten, zijn alleen in het Engels en dat valt buiten de aandacht van de vooral Spaanstalige werk- en studieomgeving. Daarnaast is het allemaal niet zo vreselijk complex dat er een hele extra opleding voor nodig is. Bewustzijn vergroten is van groter belang. Doordat er nog geen vaste infrastructuur was en alles via de reproductieve gezondheidskliniek ging, gebeurde veel in deeltijd en na officële openingstijden.

Ontstaan

De Trànsit kliniek is ontstaan in 2012. Rosa Almirall werkt als gynaecologe afkomstig uit de feministische beweging in conservatief Spanje. In haar beginjaren was abortus nog nadrukkelijk verboden (pas in 2010 werd het legaal)  maar als feministe vond ze het maar raar dat een vrouw toestemming nodig had om over haar eigen lichaam te besluiten en of ze een foetus wel of niet mocht aborteren. Vanuit die houding stond ze open voor trans* personen die niet uit de voeten konderen met de klassieke houding van de UTIG (Unidad de Trastorno Identitdad de Género, genderstoornis-behandeleenheid) van de universiteit. Na een aantal keren geconfronteerd te zijn met zulke situaties is ze, als directeur van de gynaecologische kliniek naar haar superieuren gestapt en eiste ook trans* mensen te kunnen zien die zich bij haar meldden. Dat ging in nauw overleg met de trans* beweging, vooral in de persoon van Miguel Missé die ook een kernpersoon is in de beweging voor depathologisering van transidentiteiten in Spanje. In 2016 ging de kliniek echt van start.

Druk

De eerste jaren tot einde 2016 waren er 437 mensen onder behandeling en kwamen er jaarlijks een 93 nieuwe zorgvragers bij. Iedereen die zorg vroeg kreeg deze, wie hormonen nodig had en dat aankon, kreeg die ook na in principe één gesprek. Nieuwe zorgvragers krijgen een intake waarin de behandelaar naar hun medische geschiedenis vraagt en doorgaans de zorgvrager doorstuurt naar de arts of met een recpt de deur uit stuurt. Wie psychologische begeleding nodig had, kon daarvoor bij klinische pyschologen van de universiteit terecht, via "Transitùb" (UB voor Universiteit van Barcelona). Er was de mogelijkheid van 16 uur individuele begeleiding of zes groepssessies van anderhalf uur. Psychologische begeleiding is aanwezig maar geen vast onderdeel van de behandeling. Jij bepaalt als zorgvrager wat de behandeling is die jij nodig hebt. De zorgverleners van Trànsit stellen geen diagnose en dat is officieel ook niet nodig sinds 22 oktober 2016, de Internationale Dag tegen de Pathologisering van Trans Identiteiten. Toen besloot het Catalaanse parlement dat genderidentiteit niet iets is waar een psycholoog naar moet kijken.

Drie jaar later is de zaak flink veranderd: iedere week 15 nieuwe zorgvragers met een wachttijd van drie weken, 1500 mensen onder behandeling (actieve dossiers) en in totaal zijn er over de jaren 2500 mensen langsgeweest. Men krijgt aanvragen uit de hele wereld, van Berlijn tot Mexico. Omdat het een eerstelijnskliniek is werkt het anders dan bij de standaardklinieken zoals in Nederland: ook hier bepaal jij of en wanneer je weer langskomt. En of dat voor een gesprek is of voor een recept of voor bijvoorbeeld lichamelijk onderzoek. Vanwege de oorsprong in de reproductieve zorg en het vertrouwen van de zorgvragers aan de andere kant, wordt er op verzoek gynecologische controle gedaan, onderzoek aan baarmoeder, eierstokken en borsten. Voor trans mannen en trans vrouwen. Van stoornis is inmiddels geschrapt uit de naam). Voor wie wil is er begeleiding en voorlichting over het chirurgisch proces. Trànsit is op de hoogte maar doet geen chirurgische verrichtingen (ze ziten tenslotte in een eerstelijns gezondheidscentrum).

Jongeren

Doordat het een officieel gezondheidscentrum betreft, is de sociale factor beperkt. Voor ouders en kinderen organiseert Trànsit afentoe een bijeenkomst in het LHBT centrum van Barcelona en door de groeiende bekendheid van transgender en de lage drempels, is er sowieso een bruisende sociale scene. Voor kinderen en jongeren is ook plaats in de kliniek. Ze komen meestal met hun ouders/verzorgers en naar de wens is, hebben ze alleen gesprekken om te leren omgaan met die situatie - vooral voor de ouders - of rond de tijd dat de puberteit aanbreekt ook voor puberteitsremmers en hormoontherapie. Almiralls opvatting is dat wanneer nodig, de kinderen een tijdje blokkers voorgeschreven kunnen krijgen om de puberteit te stoppen. Bij lichamen die als vrouwelijk worden gezien, trans mannelijke personen dus, grjipt men mogelijk jonger in (tussen 9 en 10) omdat de veranderingen daar jonger en nadrukkelijker beginnen dan bij de groep die wil vervrouwelijken. Daar beginnen ontwikkelingen vaak wat later (tussen 11 en 13 jaar). In principe geeft men voor enkele jaren (dus niet perse tot aan 16 jaar) remmers, want hoe eerder de jongeren het lichamelijke groeiritme van hun leeftijdsgenoten kunnen volgen, des te beter. Vergeleken met Nederland kunnen jongeren dus eerder aan de gewenste behandeling beginnen. Daardoor is de achterstand in lichamelijke ontwikkeling ook minder. De VS-Amerikaanse kinderarts Olson Kennedy zegt ook in lezingen dat als een trans jongen van zijn borsten af wil, dat gewoon moet kunnen en hij  ook zonder remmers aan de testotsteron moet kunnen, het is allemaal een kwestie van zelfbeschikking. En voor Almirall is dat een vanzelfsprekend uitgangspunt.